1866
1915
Ekonomistlerimizin ve bankacılarımızın bu iki kitabı acilen okumalarında yarar görüyorum. İlki bundan 153 yıl, ikincisi 104 yıl önce basılmış. Yazanların bakar bakmaz görülen entelektüel birikimlerinin derinliği bir yana, bir okuyun bakın, hiçbir yerde kısmi rezerv bankacılığı, aracılık bankacılığı gibi saçma sapan şeyler diyorlar mı? Bankalar kredi vererek ve varlık alarak para yaratan kurumlardır diyorlar. 1930lara dek bu konu pek tartışılan bir konu değildi. Kısmi rezerv bankacılığı baskın açıklama haline 1930 civarı geliyor ve baskınlığı 1960lara dek sürüyor. Hala da ders kitaplarında anlatılır. Aracılık bankacılığı açıklamasının ortaya çıkışı 1950lerin sonu ve bu açıklamanın baskın açıklama haline gelmesi James Tobin’in 1963 yılında yazdığı bir makale ile oluyor. O zamandan beri aracılık açıklaması baskın. Ama olan ne kısmi rezerv bankacılığı ne de aracılık bankacılığı. 18inci yüzyıl başından beri bankalar kredi vererek ve varlık alarak para yaratan kurumlar.
Mesela, 1 dolar 6 lira ve bir bankada 600 liranız var. 100 dolar almak istiyorsunuz bankanızdan. Masraf olmadığını düşünün. Yaptığınız ne bu işi nakit para ile hiç banka hesabı kullanmadan yapsanız? Bankaya 600 lira fiziksel para vereceksiniz, banka da size 100 dolar fiziksel para verecek. Ama banka hesaplarıyla yapsanız ne oluyor? Lira hesabınızdan 600 lira siliniyor ve dolar hesabınıza 100 dolar yazılıyor.
Şimdi sorular:
Nereden geldi bu 100 dolar?
Daha önce var mıydı?
Ha, bir de, o 600 lira nereye gitti?
Hala var mı?
Özetlersek, maddenin tersine para, yoktan var, vardan yok edilebilir.
1915
Ekonomistlerimizin ve bankacılarımızın bu iki kitabı acilen okumalarında yarar görüyorum. İlki bundan 153 yıl, ikincisi 104 yıl önce basılmış. Yazanların bakar bakmaz görülen entelektüel birikimlerinin derinliği bir yana, bir okuyun bakın, hiçbir yerde kısmi rezerv bankacılığı, aracılık bankacılığı gibi saçma sapan şeyler diyorlar mı? Bankalar kredi vererek ve varlık alarak para yaratan kurumlardır diyorlar. 1930lara dek bu konu pek tartışılan bir konu değildi. Kısmi rezerv bankacılığı baskın açıklama haline 1930 civarı geliyor ve baskınlığı 1960lara dek sürüyor. Hala da ders kitaplarında anlatılır. Aracılık bankacılığı açıklamasının ortaya çıkışı 1950lerin sonu ve bu açıklamanın baskın açıklama haline gelmesi James Tobin’in 1963 yılında yazdığı bir makale ile oluyor. O zamandan beri aracılık açıklaması baskın. Ama olan ne kısmi rezerv bankacılığı ne de aracılık bankacılığı. 18inci yüzyıl başından beri bankalar kredi vererek ve varlık alarak para yaratan kurumlar.
Mesela, 1 dolar 6 lira ve bir bankada 600 liranız var. 100 dolar almak istiyorsunuz bankanızdan. Masraf olmadığını düşünün. Yaptığınız ne bu işi nakit para ile hiç banka hesabı kullanmadan yapsanız? Bankaya 600 lira fiziksel para vereceksiniz, banka da size 100 dolar fiziksel para verecek. Ama banka hesaplarıyla yapsanız ne oluyor? Lira hesabınızdan 600 lira siliniyor ve dolar hesabınıza 100 dolar yazılıyor.
Şimdi sorular:
Nereden geldi bu 100 dolar?
Daha önce var mıydı?
Ha, bir de, o 600 lira nereye gitti?
Hala var mı?
Özetlersek, maddenin tersine para, yoktan var, vardan yok edilebilir.
