Yasalardır tabii ki. Banka olmayan kurumlar ikiye ayrılır. Finansal olmayan kurumlar (FOK) ve banka olmayan finansal kurumlar (BOFK). Bu ikisini bir araya getip bunlara BOK diyelim. Lütfen ama bunu dışkı anlamına almayın. Kısaltma yalnızca.
BOKlar da, bankalar da 100 lira kredi verdiklerinde bilançoları şöyle değişir ilk aşamada:
VARLIKLAR l YÜKÜMLÜLÜKLER
____________________________________
Kredi + 100 l Tediye Hesabı + 100
——————————————————
Buraya kadar bir farklılık yok. Farklılık bir sonraki aşamada.
BOK:
VARLIKLAR l YÜKÜMLÜLÜKLER
____________________________________
Kredi + 100 l Tediye Hesabı 0
Kasa - 100 l
——————————————————
Toplam 0 l Toplam 0
Bu arada, tediye ödeme demek. Yani BOKlar tediye hesaplarındaki yükümlülüğü kasalarından ödemek zorundalar. Dolayısıyla, kredi verdiklerinde bilançoları büyümez. Yalnızca varlıklarının kompozisyonu değişir
Ama bankalar bu yasaya tabii değiller. Onlarınki şöyle ikinci aşamada.
BANKA:
VARLIKLAR l YÜKÜMLÜLÜKLER
____________________________________
Kredi + 100 l Tediye Hesabı 0
l Mevduat + 100
——————————————————
Toplam + 100 l Toplam + 100
Bunu nasıl yapabiliyorlar? Çünkü BOKların tabii oldukları yasalardan muhaflar ve tediye hesabının adını mevduata çeviriyorlar. Mevduat da paradır. Bankalar böyle para üretiyorlar ve kredi verdiklerinde bilançoları büyüyor. Bankaları da BOKlara uygulanan yasalara tabii kılın, bankalar da para üretemez hale gelirler, yalnızca finansal aracı olurlar ve ortalık karışır. O zaman parayı kim üretecek Hazine ve Merkez Bankası aralarında paslaşarak üretmezlerse?
BOKlar da, bankalar da 100 lira kredi verdiklerinde bilançoları şöyle değişir ilk aşamada:
VARLIKLAR l YÜKÜMLÜLÜKLER
____________________________________
Kredi + 100 l Tediye Hesabı + 100
——————————————————
Buraya kadar bir farklılık yok. Farklılık bir sonraki aşamada.
BOK:
VARLIKLAR l YÜKÜMLÜLÜKLER
____________________________________
Kredi + 100 l Tediye Hesabı 0
Kasa - 100 l
——————————————————
Toplam 0 l Toplam 0
Bu arada, tediye ödeme demek. Yani BOKlar tediye hesaplarındaki yükümlülüğü kasalarından ödemek zorundalar. Dolayısıyla, kredi verdiklerinde bilançoları büyümez. Yalnızca varlıklarının kompozisyonu değişir
Ama bankalar bu yasaya tabii değiller. Onlarınki şöyle ikinci aşamada.
BANKA:
VARLIKLAR l YÜKÜMLÜLÜKLER
____________________________________
Kredi + 100 l Tediye Hesabı 0
l Mevduat + 100
——————————————————
Toplam + 100 l Toplam + 100
Bunu nasıl yapabiliyorlar? Çünkü BOKların tabii oldukları yasalardan muhaflar ve tediye hesabının adını mevduata çeviriyorlar. Mevduat da paradır. Bankalar böyle para üretiyorlar ve kredi verdiklerinde bilançoları büyüyor. Bankaları da BOKlara uygulanan yasalara tabii kılın, bankalar da para üretemez hale gelirler, yalnızca finansal aracı olurlar ve ortalık karışır. O zaman parayı kim üretecek Hazine ve Merkez Bankası aralarında paslaşarak üretmezlerse?
